Βαρκελώνη, Οκτώβρης 2019. Μια πρώτη εκτίμηση.

Η καταδίκη των καταλανών πολιτικών από το Ανώτατο Δικαστηρίου για την διοργάνωση δημοψηφίσματος το 2017, λειτούργησε σαν σπίθα που προκάλει πυρκαγιά πέρα από κάθε έλεγχο. Εδω και 5 μέρες η Βαρκελώνη αντιμπετωπίζει ενα νεολαιίστικο ξεσηκωμό χωρίς προηγούμενο. Χιλιάδες νεοι στήνουν οδοφράγματα και συγκρουόνται με την αστυνομία, αψηφώντας το Νόμο και τα καλέσματα για ηρεμία. Οι συμμετοχή σε αυτές τις πρακτικές είναι μαζική, μαζικότατη, και με μια επιμονή που η Βαρκελώνη δεν έχει δει εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Εφόσον δεν πρόκειται για απομονωμένες ενέργειες , οι πολιτικές  συνέπειες είναι σημαντικές:

1. Η εξέγερση στον δρόμο ξεκίνησε με αφορμή την απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου, δεν είναι όμως αυτό λόγος  και αιτία της. Η όλη ιστορία της δημοψηφίσματος  και της φυλάκισης των οργανωτών του έδωσε την ευκαιρία για να εκφραστεί μια δυσφορία που πάει πιο πέρα από το συγκεκριμένο ζήτημα αν και σε σχέση μαζί του. Οι νεολαίοι που βγαίνουν στο δρόμο καταγγέλλουν όλη τη μιζέρια της επιβίωσης και τον κοινωνικό κανιβαλλισμό που εχει επιβάλει ο ύστερος καπιταλισμός. Βέβαια η κραυγή "Ανεξαρτησία" ενώνει τους περισσότερους, όμως δεν είναι εξέγερση για την Ανεξαρτησία, δηλαδή απλώς την δημιουργία ενός νέου κράτους. Το αίτημα αυτό λειτουργεί σαν μια φράση, ένα σύνθημα, ένα "κενό σημαίνον" (όπως θα έλεγε και ο Laclau) που γεμίζει με ποικίλα και διαφορετικά περιεχόμενα. Για κάποιους σημαίνει (και) την δημουργία νέου κράτους, για πολλούς σημαίνει την απελευθέρωση εδάφους από τα συμφέροντα τον οικοινομικών και πολιτικών ελιτ, και πιο συγκεκριμένα, από το σύμπλεγμα του καθεστώτος του 78 (el règime del 78) – τα κόμματα και τα πρόσωπα που εξασφάλισαν την μετάβαση από την φρανκική δικτατορία στην κοινοβουλευτική μοναρχία- με τα επιχειρηματικά και χρηματιστηριακά συμφέροντα φιλοευρωπαϊκού προσανατολισμού που έχουν επιβάλλει πολιτικές λιτότητας και άγριων περικοπών τα τελευταία χρόνια Μπορεί επίσης να σημαίνει εξέγερση έναντια στο κεφάλαιο ή και το κράτος, ή όλα μαζί τα παραπάνω. Αν κάτι όμως είναι κοινό σε όλη αυτή την ποικιλία ή σύγχυση περιεχομένων είναι ότι σπάει την επίσημη ατζέντα του καταλανικού εθνικισμού, που είχε σα στόχο ένα νέο κράτος με ευρωπαϊκή αναγνώριση κάτω από την ηγεσία επαγγελματίων πολιτικών και οργανικών διανοούμενων του καταλανισμού. 'Εχουμε με άλλα λόγια   την κυοφορία και ανάδυση πιο κοινωνικών περιεχομένων.

2. Το καταλανιστικό συνεπώς κίνημα έχει διασπαστεί ανάμεσα σε μια ειρηνιστική εθνική τάση που ακολουθεί την επίσημη γραμμή, και μια άλλη, πιο νεολαιίστική, που εισάγει ή θέλει να εισάγει κοινωνικά και ριζοσπαστικά ζητήματα – συνήθως όχι διαχωριζόμενη από το εθνικό ζήτημα. Η καυτή πατάτα για τον επισημο καταλανισμό είναι ότι η πολιτική επιδίωση των εγκλειστων ηγετών του καταλανισμού ήταν και είναι οι διμερείς διαπραγματεύσεις με το ισπανικό κράτος, και για αυτό προσπαθούσαν πάντα να δίνουν την εντύπωση σοβαρών συνομιλητών που ηγούνται ενός κινήματος αποτελούμενου από οικογενειάρχες και υπεύθυνους φιλήσυχους ανθρώπους. Το επιχείρημα της ισπανικής δικαιοσύνης και της δεξιάς πτέρυγας του κράτους , από την άλλη πλευρά, ήταν και είναι ότι οι έγκλειστοι είναι ηγέτες ανταρσίας. Ας μην ξεχνάμε ότι το ανώτατο δικαστήριο τους καταδίκασε για “sedición” ( οργάνωση μαζικού ξεσηκωμού χωρίς βία) και όχι για “rebelión” (ξεσηκωμός με βία, για την ανατροπή του πολιτεύματος ή την απόσχιση ενός μέρος του κράτους) , όπως ζητούσε η εισαγγελία. Η εξέγερση στο δρόμο δίνει επιχειρήματα στην εκδοχή της εισαγγελίας και της πιο δεξίζουσας ταση του ισπανισμού, ενώ δυσκολεύει αφάνταστα την θέση των καταλανών ηγετών και επίσης, ας μην το ξεχναμε, την προοπτική απελευθέρωσης τους. Το επίσημο αφήγημα του καταλανισμού καταρρέει, και αυτό δημιουργεί πλέον, μια κρίση ηγεσίας.

3. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ακολουθήσει μεγάλης κλίμακας καταστολή. ‘Ηδη υπάρχουν προφυλακίσεις. Οι αρχές θα ξεψαχνίσουν τα δεκάδες βίντεο για να εντοπίσουν και να συλλάβουν εμπλεκόμενους στα γεγονότα. Σχεδόν σίγουρο ότι θα κατευθυνθούν εναντία στις οργανώσεις της Εsquerra Independentista, (της καταλανιστικής άκρας αριστεράς) και του αντιεξουσιαστικού χώρου. Αυτές οι τάσεις συναντιούνται σε κάποιο βαθμό μέσα στις Comitès de Defensa de la República (CDR), συνελεύσεις γειτονιάς υπέρ της ανεξαρτησίας, όπου γίνεται μια διαρκής ζήμωση και διαπάλη για το περιεχόμενο της έννοιας “ανεξαρτησία”. Σίγουρα επίσης θα συλλάβουν και απλώς νεολαίους χωρίς ιδιαίτερη πολιτική ένταξη. Το ισπανικό κράτος έχει παράδοση ποινικοποίησης ομάδων και οργανώσεων, και δεν περιορίζεται στην σύλληψη in fraganti άμεσα αναμεμιγμένων .

4. Η κατάσταση που διαμορφώνεται λοιπόν αναδυκνύει ένα κενό λόγου από την εξέγερση των τελευταίων ημερών. Η επίσημη ηγεσία του καταλανισμου φυσικά διαχωρίζεται και καταδικάζει. Οι πιο ριζοσπαστικές αντικαπιταλιστές οργανώσεις και συλλογικότητες δεν έχουν εκφράσει στρατηγική και λόγο που να μπορεί να προσφέρει προοπτική στην ριζοσπαστικοποιημένη νεολαία.  Δεν είναι και απλό να ισορροπήσεις ανάμεσα σε  εθνικά και κοινωνικά ζητήματα  με θετικά αποτελέσματα (όχι δηλαδή να λές τα κλισέ “εσωτερικής” κατανάλωσης ) για την υπόθεση της κοινωνικής ισότητας και ελευθερίας όταν οι άλλοι παράγοντες της παιχνιδιού είναι κράτη , κόμματα, μέσα ενημέρωσης και τράπεζες. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι καθε λέξη εδώ έχει ποινικές συνέπειες, οπότε πρέπει να προσέχεις πολύ τί λες και γράφεις.'Ετσι η εξέγερση μένει, ας πούμε, ορφανή. Κανείς δεν την υιοθετεί, κανείς δεν λέει ότι την αποδέχεται. Αυτό ίσως  να είναι σε ένα βαθμό κι η μοίρα της, και τα μεγάλα γεγονότα  να γίνονται τη στιγμή που εμφανίζεται η εξαίρεση.