Δευτέρα 15 Μαΐου 2023

Όταν ο χρόνος λιγοστεύει.

 

Φίλος από την επαρχία μου περιγράφει την εξής κατάσταση σε σχέση με το πατρικό του σπίτι: Στο ισόγειο του τριώροφου κτιρίου ζει η ηλικιωμένη μητέρα του και στην αυλή υπάρχει ένας κήπος. Από πάνω ακριβώς μένει η υπερήλικη -και εξ αγχιστείας συγγενής μαζί της- θεία του. Τα τελευταία χρόνια η ηλικιωμένη του πρώτου ορόφου εκδηλώνει ένα συστηματικό μίσος απέναντι στον κήπο του ισογείου. Και όσο το επιτρέπουν οι δυνάμεις της κάνει το συναίσθημα πράξη, σπάζοντας τα κλαδιά των φυτών που βρίσκονται στο βεληνεκές της ή χτυπώντας τα με την σκούπα της μέχρι να τα ρημάξει.

«Μα μήπως τα παράπονα της  έχουν βάση για κάποιο αντικειμενικό λόγο;» ρωτάω τον συνομιλητή μου. Και αυτός μου εξηγεί ότι ο κήπος είναι ίδιος και σχεδόν απαράλλακτος εδώ και εξήντα χρόνια. Ο κήπος ήταν πάντα εκεί, όμως δεν ενοχλούσε τόσο.  Η αντικειμενική εξωτερική κατάσταση παραμένει η ίδια, όχι όμως και η κατάσταση των υποκειμένων που εμπλέκονται σε αυτή. «Τώρα πια έχουν έρθει τα γηρατειά» μου λέει.

Και πράγματι, σκέφτομαι, πέρα από τα συγκεκριμένα περιστατικά, τα γηρατειά μπορεί να σε βυθίσουν σε απονενοημένες συμπεριφορές. Ο χρόνος που σου απομένει γίνεται όλο και λιγότερος. Όλο και πιο λιγοστές οι πιθανότητες να διορθώσεις το οτιδήποτε. Το ανεκπλήρωτο σε σφίγγει σα θηλειά, μαζί με ένα αίσθημα εξάντλησης. ' Οι ανοιχτοί σου λογαριασμοί με τη ζωή και τους άλλους μπορεί να γίνουν βάρος ασήκωτο. Αν δεν υπάρχει η ιαματική παρουσία κάποιων ανθρώπων ή κάποιου πραγμάτων –τοπίων, κείμενων, καθημερινών συνήθειων- να καταλαγιάζουν την δυσφορία, μπορεί να κατρακυλήσεις στη πικρία και τη μνησικακία, ίσως και την γελοιότητα.

Και το φαινόμενο  δεν είναι σπάνιο. Ο απολογισμός της ανθρώπινης ζωής βγαίνει πάντα ελλειμματικός – κανείς δεν έχει ζήσει όπως θα ονειρευόταν. Ο εσωτερικός κριτής κάνει την καταμέτρηση. Κι όταν ο χρόνος τελειώνει,  όσα δεν έγιναν -ή έγιναν και δεν αλλάζουν- πνίγουν.

Μιλώντας λοιπόν για προσωπικές σχέσεις και ανεκπλήρωτα σχέδια (δεν μιλάμε για πολιτική εδώ) πώς να κλείσουν οι λογαριασμοί, να καταλαγιάσει το ανεκπλήρωτο; Δύσκολη η απάντηση. Αλλά είναι ίσως ζωτικής σημασίας  αυτό που λέγεται στη ψυχοθεραπεία: let it go –κατά λέξη μετάφραση «άφησε το να φύγει», άστο να πάει, μη το κρατάς εδώ .  ‘Όχι ακριβώς «ξέχασε το», γιατί η μνήμη δύσκολα διαγράφει. Περισσότερο, χαλάρωσε το άδραγμα πάνω σε αυτό που σε τρώει. Ό,τι έγινε παλιότερα, δεν ωφελεί να το κρατάς στο παρόν. 

 Με άλλα λόγια, έκανες ότι μπορούσες. Ό,τι έγινε, έγινε για κάποιο λόγο.  Συγχώρεσε τον εαυτό σου.  Η πληγωμένη περηφάνια, ο χολωμένος εγωισμός μας κάνει ανώφελα μοχθηρούς. Γράφει ο Τζόζεφ Ροτ ότι η οργή -απέναντι στο εαυτό ή τους άλλους θα προσθέταμε-, είναι πιο χρονοβόρα από την γενναιοδωρία. Γενναιόδωρος λοιπόν.

 Καλύτερα ο μακρόθυμος παρά ο υψηλόφρονας, λέει και ο Εκκλησιαστής.

Σάββατο 18 Φεβρουαρίου 2023

 Υπάρχει η έκφραση "πνίγεται σε μια κουταλιά νερό". Με τον καιρό κατάλαβα ότι ποτέ κανείς δεν πνίγεται μόνο σε μια κουταλιά. Η κουταλιά έχει το νερό τρικυμιών που ο άνθρωπος παλιότερα βίωσε και από τις οποίες μετά βίας -ψυχικά- γλίτωσε...Το νερό της κουταλιάς έχει τη γεύση εκείνης της θάλασσας που κάποτε ήπιε μέχρι σκασμού - και έμεινε πια σαν η γεύση του φόβου.

Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2022

Πολιτική και καθημερινότητα.

 Είμαστε μόνοι ανάμεσα σε θηρία. Πολλά είπαμε για συλλογικοποίηση αλλά τη στιγμή της πίεσης, της φροντίδας για ένα μικρό παιδί,  έναν ανήμπορο γέροντα, ή τη στιγμή της αρρώστιας μας ο καθένας μας -με πόνο το ανακαλύψαμε- πρέπει να τα βγάλει πέρα μόνος του. Οι ριζοσπαστικές διακυρήξεις  υπήρξαν συνήθως συμφωνίες ανάμεσα σε ανθρώπους χωρίς δεσμεύσεις. Ανθρώπους που είχαν, έτσι, την ευκαιρία να κάνουν την πολιτική στράτευση ή τον ακτιβισμό μοναδική τους δέσμευση.

Αλλά όταν μεγαλώνεις βλέπεις πόσα χαρακώματα ήταν αθέατα. Βρίσκεις ένα αρχιπέλαγος φροντίδων, που δεν αφήνει ενέργεια για χειρονομίες που απλα ανακυκλώνουν τον ευατό τους. Και καταλαβαίνεις ότι η πολιτική που δε απαντάει στο «τί να κάνουμε;» συγκεκριμένα με τα γηρατειά, την ασθένεια ή τη φτώχεια μοιάζει αρκετά με  αερολογία. 

Η κριτική  δε μπορεί να είναι ριζική αμα είναι άκαρπη. Οι άνθρωποι είμαστε θνητοί, και αναζητούμε προταγματα που να αλλάζουν κάτι μέσα στον ορίζοντα αυτής της μοναδικής ζωής που έχουμε, ιδίως στις πιο δύσκολες στιγμές της.  

  

Κυριακή 21 Αυγούστου 2022

Πρόσωπα

 κάποια πρόσωπα αφήνουν το στίγμα τους στο χρόνο

να τα αναφέρω;

κρατάνε την απάντηση γι' αυτό που είμαι

πιο παρόντα μέσα στην απουσία τους

τριγυρνάω στα σοκάκια της μνήμης

και τα συναντώ

24.07.2022

Για τη νύχτα

Η νύχτα δείχνει πολλά για τον άνθρωπο...οθόνη ή διάβασμα...ύπνος από νωρίς ή αργά...ύπνος εύκολος ή αϋπνία - γράφει ο Σελίν:" πότε μη πιστεύεις τη δυστυχία ενός ανθρώπου...ρωτατον, μόνο, αν μπορεί να κοιμηθεί...αυτό φτάνει".

Κάθε άνθρωπος κι η νύχτα του λοιπόν. Ίσως να λέγαμε: πεσ'μου τί νύχτες έχεις για να καταλάβω κάπως τί άνθρωπος είσαι.

31.07.2022

Σάββατο 20 Αυγούστου 2022

Πρόχειρο

Οι μέρες λοιπόν που φεύγουν είναι σα σταγόνες που γεμίζουν δοχείο- ή το κάτω μερος μιας κλεψύδρας Το κάνουν ανεπαίσθητα μα σταθερά. Δε το παίρνεις είδηση, μετά βλέπεις ότι πάνω από το μισό έχει γεμίσει. Αυτό ήταν και αυτό είναι. Καλά ή κακά, είναι η ζωή που έχεις ζήσει, και δεν θα υπάρξει φυσικά επανάληψη.

Και βέβαια αναρωτιέσαι τί θα μπορούσες να κάνεις, αφού κάθε στιγμή ήταν περίπου σαν αυτή ακριβώς την τωρινή στιγμή που, είτε αφιέρωνεις στις καθημερινές φροντίδες, είτε προσπαθείς να κρατήσεις με κάποιες χειρονομίες ή  λέξεις.  Και που, έτσι ή αλλιώς, πάντα σου γλιστράει. 

Φαίνεται τελικά ότι η παραδοχή  ότι ο χρόνος δε υπάρχει παρά για να χάνεται είναι αναπόφευκτος όρος για να απολαύσεις ό,τι μπορείς να απολαύσεις. 

                                                                                                                     

                                                                                                                              20.08.2022

                                                                                                                                       

Σάββατο 6 Αυγούστου 2022

Απογευματινά συμπεράσματα.


Κοιτάς ημερομηνίες από παλιά σου γραψίματα

σχεδόν τα ίδια ερωτήματα πάντα

Μια προσπάθεια γενικά

μπροστά απο μια σελίδα

να κατευνάσεις 

τις διαμαρτυρίες της επιθυμίας

ή το πέρασμα του χρόνου


                                                                                     06.08.2022